Latince'de kılıç anlamına gelen Gladio sözcüğünü isim olarak
kullanan örgüt, Amerikan ve İngiliz kontrgerilla örgütlenmesi olan Stay
Behind tarafından 1952 yılında kuruldu. CIA tarafından yönetilen ve
finanse edilen örgüt, 1956 yılında ABD ile işbirliği içinde, casusluk
ve gerilla savaşı yapmak üzere örgütlendi. Sardunya'da örgütün ilk
eğitim kampı kuruldu ve Kuzey İtalya'da 139 yerde silah ve mühimmat
depoları oluşturuldu. Resmi adı Müttefik Koordinasyon Komitesi (Allied
Coordination Committee) idi.
1956 sonrasında ikisi kadın 622 kişi ABD ve İngiliz gizli servisleri
tarafından eğitildi. 1990 yılında Gladio'yu ortaya çıkaran
soruşturmalar esnasında bu 622 kişinin grup liderleri oldukları, her
bir grup liderinin belli sayıda kişiyi idare ettiği, böylece toplam
sayının 15.000'e yaklaştığı ortaya çıktı.
Örgütün İtalya'daki adı Gladio (Kılıç) idi. Yunanistan'da B-8 ya da
SheepSkin (Koyun Postu), Belçika'da SDRA-8, Hollanda'da NATO Command,
Batı Almanya'da Gehlen Harekatı, Stay Behind ya da Sword, Avusturya'da
Schwert, Fransa'da Rüzgar Gülü, İspanya'da Anti-Terör Kurtarma Grubu
(GAL), İngiltere'de ise Secret British Network olarak bilindiği bu
ülkelerin yetkililerince açıklandı. Örgüt, Türkiye'de Kontrgerilla
olarak biliniyor.
Soruşturmaların ünlü yargıcı Felice Casson, gizli servis arşivinde
yaptığı incelemelerde, 1972 yılındaki bir bombalamanın kesinlikle NATO
destekli bazı gizli örgütlerce yapıldığı sonucuna ulaştı. Yargıç
Başbakan Andreotti'nin bilgisine başvurdu, 1972'de bu olay tesbit
edildiği için Başbakan örgütün varlığını kabul etti, ancak 1972'de
kapatıldığını söyledi. Araştırmalara devam edilince Gladio'nun
faaliyete devam ettiği ortaya çıktı. Eylemlerin en büyüğü 1980 Ağustos
ayında Bologna tren istasyonunda patlayan bomba ile 85 kişinin ölümü
idi.
İtalya'da 1969-80 arasında 4.298 terör olayı meydana gelmiştir. Yapılan
soruşturmalar sonucu, bunların önemli bir bölümünden Gladio sorumlu
gösterilmiştir. Bazı eylemleri bizzat yapmakla, bazısında patlayıcı ve
silah sağlamakla, bazısında da tahrik ve yönlendirme yapmakla
suçlanmıştır.
Avrupa Parlamentosu bile sorunla ilgili karar tasarısında şu sözlere
yer vermek durumunda kalmıştır: "Avrupa Topluluğu'na üye pek çok ülkede
gizli, paralel istihbarat ve silahlı operasyon örgütlerinin 40 yıldır
var olduğu Avrupa hükümetleri tarafından ortaya çıkarılmıştır. Kırk
yıldır bu örgütlerin demokratik kontrolden kurtulduğu ve NATO ile
işbirliği halinde ABD gizli servislerince yönetildiği anlaşılmıştır."